Wanneer je last hebt van burn-out klachten kun je vaak rekenen op goedbedoeld advies van mensen uit je omgeving. ‘Maak je niet zo druk!’ ‘Je moet de dingen gewoon meer loslaten’. ‘Wees niet zo perfectionistisch!’ Want ja, perfectionisme is immers een van de grote valkuilen voor het krijgen van een burn-out… Of toch niet? Er worden veel onderzoeken gedaan naar de relatie tussen bepaalde karaktertrekken en burn-out klachten. De eigenschap ‘Perfectionisme’ krijgt daarbij steeds meer aandacht: in de afgelopen 20 jaar zijn er zo’n 43 studies gedaan naar de relatie ervan met burn-out.
Wat is perfectionisme?
Uit de literatuur weten we inmiddels dat perfectionisme multidimensionaal is, waarbij in onderzoek perfectionisme met name wordt gezien als een combinatie van twee componenten. De eerste is ‘prestatiegericht perfectionisme’ en gaat over het hebben van een buitengewoon hoge standaard voor het eigen kunnen. Daarnaast is er nog ‘zelfkritisch perfectionisme’, waarbij je extreem kritisch naar jezelf kijkt en je zorgen maakt over het maken van fouten, met als centrale vraag “ben ik wel goed genoeg?” Deze twee componenten worden in onderzoeken vaak als aparte voorspellers gebruikt omdat zij wezenlijke andere karakterkenmerken vertegenwoordigen: prestatiegericht perfectionisme zou ook wel gezien kunnen worden als ambitie, en zelfkritisch perfectionisme als het hebben van een negatief zelfbeeld en slecht inzicht in het eigen kunnen.
De verbitterde zelfcriticus
Betekent dit ook dat deze componenten op een andere manier verband houden met het krijgen van een burn-out? Om hier antwoord op te kunnen geven hebben twee Engelse onderzoekers voor het eerst alle resultaten samengenomen en geanalyseerd van alle studies die de afgelopen 20 jaar gedaan zijn naar perfectionisme en burn-out. Uit deze analyse bleek dat hoe hoger men scoort op zelfkritisch perfectionisme, hoe groter de kans was op het krijgen van een burn-out. Ook vertoonde zelfkritisch perfectionisme een sterke relatie met alle drie de onderzochte klachtgebieden van burn-out: verlaagde persoonlijke prestaties, vermoeidheid en zelfvervreemding. Je kunt vaak veel stress ervaren van het gevoel dat hieruit voortkomt: bijvoorbeeld dat je niet goed genoeg bent en je bang bent om fouten te maken. Daarbij komt dat in werksituaties deze relatie nog sterker blijkt: wanneer je met deze eigenschap ook nog onvoldoende erkend wordt voor je prestaties, ligt cynisme en daaropvolgend burn-out op de loer.
De ambitieuze doelensteller
Goed, tot zover klinkt dit allemaal vrij logisch. In contrast lijkt prestatiegericht perfectionisme een heel andere relatie te vertonen met burn-out. Deze eigenschap heeft namelijk geen negatieve invloed op het ontwikkelen van burn-out, maar biedt zelfs in lichte mate bescherming tegen het ontwikkelen ervan. Dat komt omdat het hebben van hoge standaarden en verwachtingen ervoor zorgt dat je op een proactieve manier handelt om deze doelen te bereiken. Deze manier van werken geeft voldoening, zeker als je je doelen ook daadwerkelijk bereikt.
Dit onderzoek laat zien dat, hoewel perfectionisme zeker ook zijn negatieve kanten heeft, bepaalde kanten ervan je ook kunnen helpen het beste uit jezelf te halen zonder jezelf te overbelasten. Belangrijk hierbij is dat perfectie niet het noodzakelijk criterium van succes is, maar dat de focus ligt op flexibiliteit, effort en doorzettingsvermogen. De goede kant van perfectionisme kun je alleen benutten, als je het niet halen van deze doelen ziet als iets waar je van kunt leren en je jouw interne zelfcriticus je dergelijke fouten laat vergeven. Dus: stel jezelf dus gerust doelen die je zou willen bereiken, maar focus je met name op de weg ernaartoe!
Dit blog is geschreven door drs. Myrle Stouten-Kemperman. Momenteel is Myrle promovendus en schrijft een proefschrift over de neuro-psychologische effecten van de behandeling van kanker. Zij is bijzonder geboeid door de hersenen en het cognitief functioneren. Myrle is verbonden aan BRN-OUT als neuro-psycholoog.
© Niets van dit artikel mag voor commerciële doeleinden gebruikt worden of ongevraagd overgenomen worden.
Recente reacties